روایت سمنوی سنتی شهرضا، نذری به شیرینی توسل به حضرت زهرا(س)

 به گزارش خبرگزاری فارس از شهرضا، امروزه باورهای مختلفی در زندگی مردم جای خود را باز کرده‌اند و مردم با آن‌ها زندگی می‌کنند، تمدن بشر و پیشرفت تکنولوژی هم نتوانسته است آن‌ها را از ذهن و دل مردم پاک کند. در ایران نیز بعضی باورها به صورت یک اصل فرهنگی درآمده است و تعداد زیادی هنوز با این باورها و انجام کارهای خاص آن به آرامش رسیده‌اند و می‌رسند، به عنوان مثال روشن کردن شمع برای برآورده شدن حاجت در مکان خاص به نام سقاخانه در ساعت مشخص هنوز رواج دارد، یا توسل به پدیده‌های طبیعی مثل درخت و بستن پارچه به آن، شوم دانستن صدای بعضی پرندگان مانند جغد، کلاغ، نوشتن عریضه و انداختن آن در مکان‌های مقدس، نمونه‌هایی از این باورها است که مردم با آن زندگی می‌کنند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در فرهنگ مردم شهرضا نیز ما شاهد باورهایی هستیم که مردم با آن‌ها روابط اجتماعی خود را تنظیم می‌کنند و براساس آن به کسب درآمد با کارهای روزانه می‌پردازند. باورهای اجتماعی در طبقه‌های مختلف متفاوت است و هر چه سطح سواد و اندیشه افراد بالاتر باشد باورهای خرافی و غیر منطقی کمتر دیده می‌شود، آنچه مسلم است این است که نسل جدید و مردم امروز شهرضا بسیاری از این باورها را کنار گذاشته‌اند اما بعضی همچنان به رعایت و نگهداری این قانون‌های نانوشته پایبند هستند.

 

به طور کلی باورهای مردم شهرضا در دو حیطه می‌توان بررسی کرد: گروه اول باورهایی که از نظر جلوه و اعمال جزو باورهای مثبت و ارزنده فرهنگ هستند مانند: توجه به امور معنوی و توسل برای برآورده شدن حاجت، طلب خیر و برکت هنگام خرید و فروش، خودداری از قطع درخت توت.

گروه دوم باورهایی که گاه چندان مثبت و پسندیده نیست مانند: راندن و کشتن فاخته (پاختر) از خانه و خراب کردن لانه‌اش به دلیل شوم دانستن این پرنده.

سمنو مهم‌ترین نذر مردم شهرضا است

با توجه به این‌که شهرضا شهری مذهبی است، نذر پختن در بین مردم بسیار رواج دارد. مانند شله‌زرد، کاچی، آش و سمنو هر یک از این نذرها به مناسبت خاص می‌پزند و برای آن اهمیت خاصی قائل هستند. «پشت کردن به نذر» را خوش یمن نمی‌دانند و عقیده دارند که «اَک» آن را خواهند خورد، بنابراین در بعضی خانواده‌ها پختن نذر به عنوان ارث حفظ شده و نسل به نسل منتقل شده است.

سمنوپزان یکی از سنت‌های آیینی مردم ایران است که سال‌ها قدمت دارد و در این مراسم در کنار پختن سمنو، ذکر اهل بیت (ع) نیز انجام می‌شود؛ نذر پخت سمنو ویژه حضرت فاطمه زهرا (س) است.

سمنو مهم‌ترین نذر مردم شهرضاست که با آداب خاص پخته می‌شود. این نذر بسیار محترم است و پختن آن یک شبانه روز طول می‌کشد. اعتقاد و باور مردم به پختن این نذر بسیار محکم است و آن را برای خرید خانه، وسیله کار، تولد فرزند، رفع بیماری می‌پزند. اکثراً همراه با شام است و در بعضی خانواده‌ها با شور و حال خاص موروثی است و به عنوان یک میراث معنوی آن را حفظ کرده‌اند.

صدای بلند یا فاطمه زهرا(س) و صلوات به همراه عطر جوانه گندم در کوچه‌های شهر حس خوبی به هر رهگذری دست می‌دهد. صدای بلند صلوات مردانی که مشخص است در حال انجام کار معنوی هستند از داخل خانه‌های مردم این دیار به گوش می‌رسد و بویی شبیه عطر بوی زندگی مشامت را نوازش می‌دهد.

کار پخت سمنو در پاتیل مسی از اذان صبح آغاز می‌شود و تا اذان صبح روز بعد ادامه دارد. برای پخت سمنوی سنتی شهرضا فقط از آرد و آب استفاده می‌شود و علت شیرینی آن استفاده از آرد جوانه گندم است.

روایت پخت سنتی سمنوی شهرضا

از زمان فصل برداشت گندم، فردی که نذر دارد در پی خرید ناب‌ترین نوع گندم است، پس از خرید گندم‌ها را تمیز کرده و شسته و به مدت ۳ روز در آب خیس می‌کند، روز سوم گندم‌ها را در آبکش ریخته و روی آن‌ها را با پارچه‌های تمیز پوشانده و در جایی گرم قرار می‌دهند و هر روز، روزی ۲ الی۳  بار روی آن‌ها آب سرد می‌ریزند، بعد از چند روز گندم‌ها از یک طرف جوانه زده و از طرف دیگر ریشه می‌دهند، زمانی که قد جوانه به اندازه قد خود گندم یا کمی بلندتر شد آنزیم قندی گندم به حد خود می‌رسد و لازم به ذکر است که جوانه‌های گندم مایه شیرینی و ریشه‌های آن مایه رنگ سمنو هستند، سپس در مراسمی با حضور علاقه‌مندان با ذکر و صلوات گندم‌ها را از یکدیگر باز کرده و بر روی پارچه‌های تمیز در طبقه دوم مسجد پهن می‌کنند تا خشک شوند، پس از خشک شدن، گندم‌ها را به آسیاب برده و تبدیل به آرد می‌کنند که این آرد به سوهان سمنو مشهور است.

 

 

در روز پخت پس از آنکه آب داخل پاتیل گرم شد در حالی که آرد و سوهان‌ها را شخصی داخل ظرف الک می‌کند، شخص دیگری به طور مرتب هم می‌زند تا از گلوله شدن آردها جلوگیری شود و آب و آرد خوب مخلوط و یک‌دست شود، به همین صورت به هم زدن ادامه می‌دهند تا آب‌ها بخار شود.

 

 

پس از چند ساعت سمنو قرمز شده و بدون آب که اصطلاحاً به آن حلوای سمنو می‌گویند، مدتی را نیز بدون آب به طور مرتب هم می‌زنند تا کاملاً بوی خومی آردها گرفته شود سپس آب به آن اضافه می‌شود که به نام شربت معروف است؛ دوباره به طور منظم هم می‌زنند تا به غلظت دلخواه برسد، سپس زیر آن را خاموش می‌کنند و ۲ عدد حصون درب پاتیل گذاشته و پارچه‌ای تمیز درب پاتیل می‌اندازند و یک سینی حاوی قرآن، آب، شمع، شانه، سورمه، نبات، شکلات و آینه روی پاتیل قرار می‌دهند تا سمنو تا صبح دم بکشد.

صبح فردا پس از نماز با ذکر و صلوات بر محمد و آل محمد(ص) درب پاتیل را توسط بزرگان و سادات جمع باز می‌شود و با هم زدن روغنی که از مایه آن جمع شده مخلوط می‌کنند و کار تقسیم آغاز می‌شود.

کار پخت سمنو از اذان صبح تا اذان صبح روز بعد ادامه دارد

حاج غلامعلی افشین، استاد سمنو پز شهرضایی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس با اشاره به سمنوی سنتی شهرضا گفت: برای پخت سمنو در شهرضا از پاتیل بزرگ مسی استفاده می‌شود  و کار پخت از اذان صبح تا اذان صبح روز بعد ادامه دارد.

وی با بیان اینکه پس از روشن کردن آتش با هیزم یا گاز آب را در پاتیل مسی ریخته تا گرم شود سپس آردها را کم کم در پاتیل ریخته و حدود ۱۶ ساعت بدون اضافه کردن موادی پخته می‌شود، می‌گوید: حدود ۱۲ ساعت بعد از شروع کار، مخلوط آب و آرد خمیر گونه شده و در اصطلاح قرمز می‌شود که در این موقع مقداری آب به آن اضافه می‌کنند تا رقیق شده و به جوش آید.

 

افشین ادامه داد: این کار به شربت دادن معروف است و هر استادی با توجه به شرایط پخت ممکن است در طول ۱۸ ساعت اولیه پخت چند بار این کار را تکرار کند.

این استاد سمنوپز ادامه می‌دهد: عمل قرمز کردن برای قهوه‌ای شدن رنگ سمنو انجام داده تا خوش رنگ شود و پس از حدود ۱۸ ساعت پخت،آتش خاموش شده و سمنو در پاتیل مسی حدود ۶ ساعت به حالت دم انداختن می‌ماند و صبح روز بعد سمنو آماده توزیع و استفاده می‌شود.

وی گفت: در پخت سمنوی سنتی شهرضا غیر از آب و آرد از مواد دیگری استفاده نمی‌شود و علت شیرینی آن آرد جوانه گندم و علت رنگ قهوه‌ای آن سرخ کردن سمنو است.

 

بعد از خواندن نماز صبح، سمنو بین مردم توزیع می‌شود

حجت‌اله عموهادی یکی دیگر از اساتید سمنوپز شهرضایی می‌گوید: در طول پاییز و زمستان بیش از ۱۰۰ پاتیل سمنو پخته است، سمنوی سنتی شهرضا در پاتیل‌های مسی بزرگ در مدت ۲۴ ساعت پخت می‌شود.

وی با اشاره به اینکه وزن سمنوی هر پاتیل حدود یک تُن است، ادامه داد: در هر بار پخت حدود ۳۰۰ کیلوگرم گندم استفاده می‌شود که ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلوگرم از گندم‌ها را در حدود چهار روز در پارچه خیس می‌گذارند تا ریشه کند.

عموهادی با بیان اینکه گندم ریشه کرده را در هوای آزاد قرار می‌دهند و بعد آن را به آسیاب می‌برند و تبدیل به آرد می‌کنند، گفت: آرد به دست آمده به آرد سوهان معروف است و باعث شیرینی سمنو می‌شود.

 

 

این استاد سمنوپز بیان کرد: زمانی که سمنو حالت خمیرگونه یافت حساسیت کار بیشتر می‌شود، بنابراین باید خیلی مراقب بود تا سمنو نسوزد یا ته‌نشین نشود و باید در این زمان با سرعت عمل زیادی سمنو را مخلوط کرد.

وی ادامه داد: حدود ساعت ۱۰ شب با ذکر دعا و صلوات و آداب و رسوم خاصی درب پاتیل سمنو بسته می‌شود و یک سینی حاوی قرآن، آب، شمع، شانه، سورمه، نبات، شکلات و آینه روی پاتیل قرار می‌دهیم تا سمنو تا صبح دم بکشد، فردا صبح بعد از خواندن نماز سمنو بین مردم توزیع می‌شود.

 

سمنو نماد زاییدن و باروری گیاهان و سمبل برکت، فراوانی و نیرومندی 

به گزارش فارس، سمنوپزان از دیرباز جزء مراسم آئینی و مذهبی شهرهای مختلف ایران است. صاحب اصلی مراسم سمنوپزان حضرت فاطمه زهرا(س) است، این مراسم در فصل پاییز و زمستان و نزدیک فصل بهار و به یمن نو شدن سال جدید برای تهیه سمنوی سفره هفت سین نیز برگزار می‌شود.

 سمنو به عنوان نماد زاییدن و باروری گیاهان و سمبل برکت، فراوانی و نیرومندی است که یکی از سین‌های سفره هفت سین نوروزی ایرانیان را نیز از روزگار قدیم تاکنون تشکیل می‌دهد.

 در شب سمنو پزان همه افراد فامیل و آشنایان و صاحب نذر دور دیگ جمع می‌شوند و ضمن هم زدن به دعا و نیایش می پردازند و نذر می‌کنند که در صورت برآورده شدن حاجت برای سال آینده در آرد و گندم یا مغز بادام سمنو سهیم شوند.
پخت سمنو با اعتقادات مردم همراه است و خیلی از مردم اعتقاد دارند که در زمان پخت سمنوی نذری حضرت فاطمه (س) در پای دیگ سمنو حاضر می‌شود.

پخت سالانه ۲ هزار پاتیل سمنو در شهرضا و سابقه هزار ساله این سنت که با اندیشه‌های مذهبی و دینی همراه بوده است، از جلوه‌های فرهنگ اصیل مردم این شهرستان است.

سمنوی سنتی شهرضا در سال ۹۸ در فهرست میراث ناملموس فرهنگی به ثبت رسید و زمینه ماندگاری و فرصت معرفی آن را به همگان فراهم کرد.

انتهای پیام/۶۳۱۰۱/آ/

منبع: فارس

کلیدواژه: سمنوی سنتی شهرضا سمنو فرهنگ مردم شهرضا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۵۰۰۴۲۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بیجار قطب تولید گندم در کشور است / لزوم رفع مشکلات مردم

به گزارش خبرنگار مهر، اسماعیل زارعی کوشا صبح چهارشنبه در میز خدمت مردم روستای خسروآباد از توابع شهر بیجار با بیان اینکه مردم این روستا شهدای زیادی را تقدیم انقلاب کردند، اظهار کرد: شهید اصلانی در سال ۵۸ در درگیری با اشرار به شهادت رسید و امروز آخرین شهید این منطقه شهید امان الهی از مدافعان حرم است و این افتخار بالاتر از همه ارزش‌هاست.

وی خاطرنشان کرد: برای پرورش چنین بزرگ مردانی و کسانی که در دفاع از انقلاب اسلامی جان خود را تقدیم کردند از مردم این روستا باید تقدیر کرد.

وی ادامه داد: حضور مدیران در جلسه امروز نشان از اهمیت رفع مشکلات مردم دارد و باید در راستای این مهم تلاش کرد.

زارعی کوشا گفت: اولین بار است که تمام مدیران ارشد استان در این روستا حضور دارند و امیدواریم این میز خدمت موجب رفع مشکلات این بخش و بالاخص روستای خسروآباد شود.

استاندار کردستان گفت: شهرستان بیجار قطب تولید گندم دیم در کشور است و این شهرستان در سال گذشته سه درصد تولید گندم کل کشور را برعهده داشته است و در استان کردستان هم بیشترین تولید گندم مربوط به بیجار و این بخش است.

وی گفت: یکی از موضوعات مهمی که امروز بررسی می‌شود بحث گندم و رفع مشکلات کشاورزان است و بخشی هم مربوط به حوزه وزارت نیرو است که بررسی لازم صورت خواهد گرفت.

وی خطاب به کشاورزان گفت: تمام مشکلات مورد توجه است اما اتفاق افزایش قیمت خرید گندم در این دولت اهمیت زیادی دارد و این روند ادامه پیدا می‌کند.

لزوم جذب سرمایه‌گذار در بیجار

زارعی کوشا بر لزوم سرمایه گذاری در بیجار اشاره کرد و ابراز داشت: درآمد تولید گندم جدای هزینه‌های سال بعد اگر در این شهرستان سرمایه گذاری شود بخشی از مشکلات اقتصادی این منطقه رفع می‌شود.

استاندار کردستان عنوان کرد: اگر هزینه گندم در بانک‌های بیجار سرمایه گذاری شود میزان اعتبارات افزایش می‌یابد.

وی به تولید گندم در بیجار اشاره کرد و گفت: سال گذشته ۳۰۰ هزار تن تولید گندم در بیجار داشتیم که از خرید گندم پنج هزار میلیارد تومان به کشاورزان پرداخت شد.

وی بر لزوم سرمایه گذاری کشاورزان در بیجار تاکید کرد و بیان داشت: لازم است تا این مهم به فرهنگ اقتصادی تبدیل شود تا سرمایه گذاران در این شهرستان سرمایه گذاری کنند.

زارعی کوشا ادامه داد: زیر ساخت‌های لازم در این شهرستان در حال انجام است و میانگین راه روستایی اسفالته ۸۴ درصد است.

وی گفت: استان کردستان درابتدای دولت سیزدهم میانگین شاخص اسفالت روستای ۶۳ درصد بود اما الان به ۷۴ درصد رسیده است که این پیشرفت خوبی بوده است.

وی تاکید کرد: بیش از ۳۷۰ کیلومتر راه ساخته شده و میانگین شاخص شهرستانی ۷۸.۵ درصد است که از میانگین استانی بیشتر است.

‌شاخص آسفالت راههای روستایی بیجار از میانگین کشوری بالاتر است

زارعی کوشا به آسفالت راه‌های روستایی بیجار اشاره و ابراز کرد: شاخص بیجار ۸۹.۵ درصد است و شاخص آسفالت راه‌های روستایی در بیجار از میانگین استانی بالاتر است.

وی با اشاره به اینکه برای راه‌های روستایی برنامه ریزی لازم را داریم تا روستاهای این منطقه بازسازی شوند، گفت: روستای جبرئیل، کلوچه چشمه ادینه و کهریز پیمانکار دارند و باقی روستاها این بخش در حال دیگری و انجام است.

استاندار کردستان اذعان کرد: تعداد طرح هادی اجرا شده ۵۷ روستا در شهرستان است و در دولت سیزدهم ۳۰ روستا انجام شده و ۲۵ روستا طرح هادی آن در حال انجام است.

مقاوم سازی ۶ هزار واحد مسکونی در دولت سیزدهم

وی ادامه داد: در حوزه مقاوم سازی مسکن بیش از ۶ هزار واحد مقاوم سازی شده ۲۲۰۰و احد در این دولت صورت گرفته است که معادل یک سوم این میزان است.

استاندار کردستان گفت: پوشش تلفن همراه در ۲۴۷ روستا وجود دارد که شاخص استان ۹۶ درصد است و روستاهای دارای شبکه ملی ۱۴۳ روستا هستند.

وی از ارتقای روستای خسروآباد به اینترنت ۴ جی خبر داد و گفت: تجهیزات ۴ جی و پوشش اینترنت در روستای خسرو آباد خریداری شده و تا هفته آینده راه اندازی خواهد شد.

کد خبر 6100164